Güncel Okuma 

Yuval’ın bana gönderdiği araştırma dosyasında Savoy Otel’de çalıştığı odanın işlenmemiş fotoğrafı ve Yuval’ın tasarladığı manipülatif fotoğraf da bulunmakta. 

Bu dökümantasyondan yola çıkarak; Yuval’in Savoy serisinin ortak sahnesi ve sahne bileşenlerini kara film (film noir) yaklaşımıyla tasarlamış olabileceğini düşünüyorum. Bu düşüncemi destekleyen şey ise sahnelerin ana karakteri olan modelin, aynı zamanda kara film ekolündeki femme fatale* karakterlerini çağrıştırması ve serideki fotoğraflardan birinde, bir Humpry Bogard posterini tamamlayıcı nesne olarak kullanılmasıdır.

Femme fatale karakterlerin sinemada kusursuz bir biçimde boy göstermeye  başlamaları kara filmlerin doğuşuyla başlar. Esas karakter erkek gibi görünüyor olsa da trajediyi yönlendiren baskın karakter kadındır. Cazibesini ve zekasını  kullanan, son derece acımasız, gizemli ve hatta ölümcül kadın karakterler, ekolün en belirleyici öğesidir. Kurbanını yönlendirirken cömert güzelliğinden  faydalanan, çoğu zaman masum hatta kurban gibi görünüp trajedinin ateşine durmaksızın odun taşıyan “femme fatale” karakterlerin pek çoğu sinemada unutulmaz figürler haline gelmiştir. Hollywood’un klasik kara film dönemi, John Huston’un yönettiği ve ilk gösterimi 1941’de yapılan Malta Şahini ile başladığı kabul edilir ve 1950’lerin sonuna kadar uzanır. Suç, cinayet, yozlaşma, paranoya,  kıskançlık, karamsarlık, sisli geceler, gölgeler, karanlık ve siyahla beyazın keskin kontrastı bu ekolün temel özelliklerdir.

Ekol II. Dünya savaşı sonrasında popülerlik kazanmıştır. Savaş sırasında insanların ne kadar kötü şeyler yapabileceği görülmüş, kafalarda yaşam ve insanlık hakkında şüpheler oluşmuştur. Hollywood ise bu şüphe ve korkuları paraya çevirmiştir. 

Kara filmlerin temel özellikleri şöyle sıralanabilir. Yalın, aydınlık/karanlık kontrastlarını ve sade ışıklandırma sistemleri kullanılır. Çok sık “geriye dönüş”,  “ileriye gidiş” tekniklerini ve hikâyedeki sıralamayı belirsizleştiren teknikleri içeren, anlaşılması güç konulara sahip olmaya meyillidir. Çoğunlukla  başkahraman tarafından, dış sesin sonradan eklendiği anlatımda (her şeyi bilen anlatıcı), bir yöntem olarak kullanılır. (Out of the Past,1947)

Belli örnek karakterler çoğu kara filmde rol alırlar. Sıkı dedektif, femme fatale, rüşvetçi polis, kıskanç koca, cesur hasar tespitçileri ve bezgin yazarlar. Diğer yaygın konularda ise baş kahramanlar; soygun, dolandırıcılık veya zina olayları da içeren tehlikeli komplolar filme dâhil edilirler. (Postacı Kapıyı İki Kere Çalar, 1946), (Double Indemnity, 1944) Suç ve genellikle cinayet, hemen hemen her kara filmde standart öğedir. Standart sorun olan hırsa ek olarak, kıskançlık da sık sık bir suç motivasyonu olur. (The Usual Suspects, 1995) Kara filmler standarttan daha hatalı ve ahlaken daha şüpheli olan kahramanlar etrafında döner. Kara film aslında sık sık karamsar olarak tanımlanır. En tipik olarak kabul edilen kara film hikâyeleri,  istenmeyen durumlarda tuzağa düşen (genelde buna sebep olmayan ancak olayların daha da sarpa sarmasından sorumlu olan), rasgele çabalayan, kaderi umursamayan ve sık sık mahkûm olan insanları anlatır. (Reservoir Dogs, 1991)

Kara film, çoğu kez şehirsel bir dekorla bütünleşir ve birkaç şehir -özellikle Los Angeles, San Francisco, New York ve Chicago- çoğu klasik filmin çekim yeridir. Barlar, salonlar, gece kulüpleri ve oyun odaları sık sık aksiyonun geçtiği sahneler olur. Önemli sayıda kara filmde de zirve sahneleri sık sık rafineriler, fabrikalar, trenlerin yollarının etrafı, elektrik santralleri gibi endüstriyel mekânlarda geçer. Klasik kara film, özellikle 2. Dünya Savaşı’yla oluşan yüksek düzeyde bir kaygı ve yabancılaşma duygusuyla birlikte dönemin Amerikan sosyal görünümü ile bağdaştırılmıştır.  (Ergun)

Yandaki fotoğraf, Robert Siodmak’ın yönetmenliğini yaptığı 1946 yapımı filmden bir sahneyi gösterir. Ava Gardner filmin femme fatale’si Kitty Collins rolünde ve atmosfer tam da yukarıda tanımlandığı gibi tasarlanmıştır. Bu film Ava Gardrner’in beyazperdede göründüğü ilk filmdir.

 

---

* Femme Fatale: İlişkiye girdiği erkeklere sonunda büyük sıkıntılar yaşatan çekici ve baştan çıkarıcı kadın

Önceki Sayfa 5. Sayfa